საკვერცხის კიბო

საკვერცხის კიბო: სახეები, სიმპტომები, მკურნალობა, რისკ-ფაქტორები

საკვერცხის კიბო არის ავთვისებიანი სიმსივნე, რომელიც ვითარდება საკვერცხის ქსოვილისგან. ყველაზე ხშირად ვითარდება საკვერცხის ეპითელიუმიდან (ორგანოების ზედაპირზე არსებული უჯრედების ფენა). დაავადებათა და მასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის პრობლემების საერთაშორისო სტატისტიკურ კლასიფიკაციაში, მეათე რევიზიაში (ICD-10), საკვერცხის კიბო კოდირებულია C56. საკვერცხის კიბოს მაჩვენებელი კიბოსგან სიკვდილიანობის 5%-ს შეადგენს. ამ დაავადებით სიკვდილიანობის მაჩვენებელი აღემატება საშვილოსნოს და საშვილოსნოს ყელის კიბოსგან ერთად სიკვდილიანობას. სიხშირე იზრდება ასაკთან ერთად, პიკს აღწევს 70 წლის შემდეგ. საკვერცხის კიბო ჩნდება მოსაზღვრე ან კეთილთვისებიანი ნეოპლაზმების ფონზე. საკვერცხის მეტასტაზური კიბო არის სიმსივნის მეტასტაზირება, რომელიც მდებარეობს სხვა ორგანოში, როგორიცაა: კუჭ-ნაწლავის ტრაქტი, ფარისებრი ჯირკვალი, საშვილოსნო, მკერდი. შემთხვევების 60-70%-ში ვითარდება ასციტი. სიმსივნე ძალიან სწრაფად იზრდება. კვლევები აჩვენებს, რომ საკვერცხის კიბო უფრო ხშირია განვითარებულ ქვეყნებში. ქალებს შორის, რომლებსაც აქვთ საკვერცხის ფუნქციის დარღვევა (ოვულაციის მასტიმულირებელი წამლების გამოყენება, ხშირი აბორტები, უნაყოფობა), დაავადების გავრცელება უფრო მაღალია.

საკვერცხის კიბო მზაკვრული ონკოლოგიური დაავადებაა: ადრეულ სტადიაზე ხშირად უსიმპტომოდ ვითარდება, მოგვიანებით სტადიაზე ვლინდება არასპეციფიკური სიმპტომებით, როგორიცაა მუცლის მოცულობის გაზრდა. თუ დროულად არ იქნა დიაგნოზირებული, საკვერცხის კიბო შეიძლება ფატალური გახდეს.

საკვერცხის კიბო – დაავადების ახალი გაგება

მეცნიერები თვლიან, რომ მოლეკულურად მიმართული ან მიზნობრივი თერაპია არის გზა, რომელიც მომავალში მოგვცემს საშუალებას ვისაუბროთ კიბოს განკურნებაზე დაავადების გვიან ეტაპზეც კი. მიზნობრივი თერაპია არის მიზანმიმართული ეფექტი სიმსივნის უჯრედებზე ან მეტასტაზებზე. პრობლემაზე მრავალწლიანმა მუშაობამ განაპირობა დღევანდელი წარმატებები, რომლებიც მიღწეულია მოლეკულური მიზნობრივი თერაპიის გამოყენებით.

საკვერცხის კიბოს სახეები

სხვადასხვა მახასიათებლების მიხედვით საკვერცხის კიბოს რამდენიმე კლასიფიკაცია არსებობს.

საერთაშორისო ჰისტოლოგიური კლასიფიკაცია მოიცავს საკვერცხის კიბოს შემდეგ ტიპებს:

• 8441/3 – სეროზული კარცინომა: 8460/3 – დაბალი ხარისხის, 8461/3 – მაღალი ხარისხის;
• 8380/3 – ენდომეტრიოიდული კარცინომა;
• 8480/3 – მუცინური კარცინომა;
• 8020/3 – არადიფერენცირებული კარცინომა;
  8310/3 – გამჭვირვალე უჯრედოვანი კარცინომა;
• 8474/3 – სეროზულ-მუცინოზული კარცინომა;
• 9000/3 – ბრენერის ავთვისებიანი სიმსივნე;
• 8323/3 – შერეული ეპითელური კარცინომა.

გამოვლენის სიხშირის მიხედვით, საკვერცხის კიბოს ტიპები შეიძლება კლასიფიცირდეს შემდეგნაირად:

• ეპითელური კიბოს ყველა შემთხვევის 80%-მდე არის სეროზული კარცინომა;
• დაახლოებით 10%-ს აქვს ენდომეტრიოიდული კარცინომა;
• შემთხვევების 3-4%-ში დიაგნოზირებულია მუცინოზული კარცინომა;
• დაავადების შემთხვევების 5%-ზე ნაკლები ავთვისებიანი ბრენერის სიმსივნეა.

სიმსივნური უჯრედების დიფერენციაციის ხარისხის მიხედვით, ანუ მათი ზრდისა და გავრცელების უნარის მიხედვით, განასხვავებენ საკვერცხის სიმსივნეების სამ ტიპს: G1 – მაღალი დიფერენცირებული ავთვისებიანი ნეოპლაზმები, G2 – დიფერენცირების ზომიერი ხარისხი და G3 – ცუდად დიფერენცირებული სიმსივნეები. G3 დიფერენციაციის ხარისხი ყველაზე არახელსაყრელია – ასოცირდება სიმსივნის სწრაფ ზრდასთან.

საკვერცხის კიბოს სიმპტომები

როგორც წესი, ადრეულ სტადიაზე ქალებში საკვერცხის კიბოს ნიშნები არ ვლინდება. დაავადების პირველი სიმპტომები ჩვეულებრივ იგრძნობა როგორც მცირე დისკომფორტი. მოგვიანებით, სიმსივნის გავრცელებისას ჩნდება საკვერცხის კიბოს სიმპტომები, მაგრამ ისინი ყველა არასპეციფიკურია, ანუ დამახასიათებელია მრავალი სხვადასხვა დაავადებისთვის.

საკვერცხის კიბოს სიმპტომები:

• წონის დაკლება, მადა;
• მუცლის მოცულობის გაზრდა;
• დისპეფსიური სიმპტომები;
• ქოშინი;
• ტკივილი მუცლის ან მენჯის არეში;
• ზოგადი სისუსტე.

როგორც წესი, ლოკალიზებული ფორმები უსიმპტომოდ რჩება. ბევრი პაციენტი ავლენს საკვერცხის კიბოს სიმპტომებს მხოლოდ მესამე ეტაპზე. ზოგჯერ ახალგაზრდა ქალები განიცდიან მუცლის ტკივილს – “მწვავე მუცლის” სიმპტომებს. ეს ხდება კაფსულის პერფორაციის ან სიმსივნის ყუნწის გადახვევის გამო.

ბევრ პაციენტში საკვერცხის კიბო ავლენს სიმპტომებს საერთო პროცესის დროს: მადის დაქვეითება, წონის დაკლება, სისუსტე, ზოგადი სისუსტე, ინტოქსიკაცია, სხეულის ტემპერატურის მომატება. ასევე: სიმძიმე მუცლის ქვედა ნაწილში, გულისრევა, ღებინება, ფაღარათი, მონაცვლეობით შეკრულობა. ასციტის გამო (მუცლის ღრუში სითხის დაგროვება) მუცელი იზრდება.

ასციტი შეიძლება განვითარდეს რამდენიმე თვის განმავლობაში ან შეიძლება მოულოდნელად მოხდეს. დიდი მოცულობის ასციტი იწვევს ქოშინს სიარულის დროს და სხეულის გაძნელებას. ჩნდება რესპირატორული და გულ-სისხლძარღვთა უკმარისობის ნიშნები და ქვედა კიდურების შეშუპება.

საკვერცხის კიბოს Რისკის ფაქტორები

როგორც სხვა ავთვისებიანი ნეოპლაზმების შემთხვევაში, საკვერცხის კიბოს განვითარების ნამდვილი მიზეზები რთულად დასადგენია. დადგინდა, რომ დაავადება უფრო ხშირია ნულიპაროულ ქალებში და ქალებში, რომლებიც არ იყენებდნენ ორალურ კონტრაცეპტივებს.

საკვერცხის კიბოს რისკი უფრო მაღალია ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტებში. როგორც სარძევე ჯირკვლის კიბოს შემთხვევაში, გენეტიკური ფაქტორი გარკვეულ როლს ასრულებს საკვერცხის კიბოს დროს, მაგრამ ის ნაკლებად გამოხატულია. საკვერცხის კიბო პაციენტის ორ ან მეტ ახლო ნათესავში იშვიათად შეინიშნება. მაგრამ თუ ასეთი სიტუაცია შეიქმნა, მაშინ ქალს დაავადების განვითარების მაღალი რისკი ემუქრება.

მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ განვითარებულ ქვეყნებში ავადობის მატება დაკავშირებულია კვებასთან – კერძოდ, რაციონში ცხოველური ცხიმების მაღალ შემცველობასთან.

საკვერცხის კიბოს დიაგნოზი

ვინაიდან დაავადება შეიძლება იყოს ასიმპტომური დიდი ხნის განმავლობაში ან თან ახლდეს არასპეციფიკური სიმპტომები, საკვერცხის კიბოს ეჭვის შემთხვევაში ექიმი ატარებს საფუძვლიან გამოკვლევას, მათ შორის რექტოვაგინალურ გამოკვლევას, სარძევე ჯირკვლის პალპაციას, მუცლის ღრუს ორგანოების და პერიფერიული ლიმფური კვანძების ყველა ჯგუფის პალპაციას.

დიაგნოზის გასარკვევად პაციენტს ასევე შეიძლება დაენიშნოს ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული ტესტები.

ლაბორატორიული ტესტები საკვერცხის კიბოს დიაგნოზში

საკვერცხის კიბოს ლაბორატორიული დიაგნოსტიკის ფარგლებში ექიმს შეუძლია დანიშნოს ზოგადი და ბიოქიმიური სისხლის ანალიზები, კოაგულოგრამა, ზოგადი შარდის ანალიზი, აგრეთვე სიმსივნური მარკერების HE4, CA 125, CA 19-9, ROMA ინდექსის განსაზღვრა. CEA, ალფა-ფეტოპროტეინის დონე, ადამიანის ქორიონული გონადოტროპინი (β-hCG), ინჰიბინი B.

საკვერცხის კიბოს მკურნალობა

საკვერცხის კიბოს მქონე პაციენტებისთვის მკურნალობის ტაქტიკის არჩევისას მხედველობაში მიიღება სტადია, პაციენტის ასაკი, დიფერენციაციის ხარისხი, სიმსივნის მორფოლოგიური სტრუქტურა, დამამძიმებელი ფაქტორები, იმუნური სტატუსი და ქრონიკული დაავადებები, როგორც მკურნალობის კონკრეტული მეთოდის უკუჩვენება. საკვერცხის კიბოს მკურნალობა ყოველთვის კომპლექსურია.

წამყვან მეთოდად რჩება ქირურგიული ჩარევა (საკვერცხის კიბოს მოცილება) და ქიმიოთერაპია. საკვერცხის კიბოს ქიმიოთერაპია აუმჯობესებს მკურნალობის შედეგებს დაავადების ლოკალიზებულ ფორმაში და წამყვან ადგილს იკავებს სიმსივნის მკურნალობის პროცესში. საკვერცხის კიბოს ქიმიოთერაპია ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას წინასაოპერაციო პერიოდში.

დაავადების IA სტადიაზე ორგანოების შემანარჩუნებელი ოპერაციები ტარდება ქალებზე, რომლებსაც სურთ რეპროდუქციული ფუნქციის შენარჩუნება, რასაც მოჰყვება მკაცრი მონიტორინგი. მკურნალობა იწყება ქიმიოთერაპიით, რომელიც ამცირებს სიმსივნის ზომას ან იწვევს მის სრულ გაქრობას, რათა შეიქმნას პირობები რადიკალური ქირურგიისთვის. ტარდება ოოფორექტომია. ოოფორექტომია არის საკვერცხეების ქირურგიული მოცილება. ოპერაციის სტანდარტული ფარგლები მოიცავს საშვილოსნოს და დანამატების მოცილებას, დიდი ომენტუმის მოცილებას და ყველა მაკროსკოპული სიმსივნის კერის მოცილებას. ქიმიოთერაპია გრძელდება პოსტოპერაციულ პერიოდში. საკვერცხის კიბოს რეციდივის შესაძლებლობის გამო, მკურნალობის სრული ეფექტის მიღწევის შემდეგაც კი, პაციენტი უნდა იმყოფებოდეს მუდმივი მონიტორინგის ქვეშ. ამისათვის სამ თვეში ერთხელ ტარდება CA-125 მარკერი (საკვერცხის სიმსივნური მარკერი), მუცლის და მენჯის ღრუს ორგანოების ექოსკოპია და გინეკოლოგ-ონკოლოგის გამოკვლევა.