პანკრეასის კიბო

პანკრეასის კიბო: სახეები, სიმპტომები, რისკ-ფაქტორები, მკურნალობა

პანკრეასის კიბო რა არის? – პანკრეასი უნიკალური და მრავალფუნქციური ორგანოა. ის ადამიანის ორგანიზმში ერთდროულად მოქმედებს როგორც ერთადერთი ჯირკვალი, რომელშიც სრულდება ენდოკრინული და ეგზოკრინული ფუნქციები.

პანკრეასის კარცინომა არის ავთვისებიანი სიმსივნე, რომელიც ვითარდება პანკრეასის ეგზოკრინული უჯრედებიდან. პანკრეასის კიბო უფრო ხშირია მამაკაცებში, ვიდრე ქალებში. ხოლო სიხშირით, პანკრეასის ონკოლოგია ყველა კიბოს პათოლოგიას შორის დაახლოებით მეათე ადგილზეა, ხოლო სიკვდილიანობით – მეოთხე ადგილზე.

პანკრეასის კიბო უფრო იშვიათად ვლინდება, ვიდრე საჭმლის მომნელებელი სისტემის სხვა სიმსივნეები, მაგრამ ის უფრო აგრესიულია. ამიტომ, თუ პაციენტს რაიმე საეჭვო სიმპტომი გამოუვლინდა, აუცილებელია სასწრაფო გამოკვლევების ჩატარება.

პანკრეასის კიბო ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე მზაკვრულ და სერიოზულ კიბოდ. დიდი ხნის განმავლობაში ის უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და ვლინდება უკვე გვიან ეტაპზე, როდესაც ქირურგიული მკურნალობა უკიდურესად რთული ხდება. სიმსივნე ვითარდება ავთვისებიანი მოდიფიცირებული ჯირკვლის უჯრედებიდან ან ეპითელური ქსოვილისგან. მუტაციის შედეგად უჯრედები კარგავენ ძირითად ფუნქციას და მხოლოდ აქტიური, უკონტროლო დაყოფის უნარიანი ხდება. ნეოპლაზმა სწრაფად იზრდება ზომით.

პანკრეასის კიბოს სახეები

ლოკალიზაციის მიხედვით განასხვავებენ:

• პანკრეასის თავის სიმსივნეები, რომლებიც დაავადების ყველა შემთხვევის 50-60%-ს შეადგენს;
• ჯირკვლის სხეულის სიმსივნეები – დაავადების შემთხვევების 10%-მდე;
• კუდის სიმსივნეები – დაახლოებით 6-8%.

პაციენტების დაახლოებით 25-30%-ში კიბოს პათოლოგია გავლენას ახდენს მთელ ორგანოზე.

ჰისტოლოგიური მახასიათებლების მიხედვით, განასხვავებენ:

• ადენოკარცინომა – მუტაციური ჯირკვლის უჯრედებისაგან შემდგარი ნეოპლაზმები გვხვდება პაციენტების 85-95%-ში;
• ნეიროენდოკრინული სიმსივნეები;
• ავთვისებიანი ბუნების კისტოზური სიმსივნეები.

პანკრეასის კიბოს სიმპტომები

პანკრეასის კიბოს საწყისი სიმპტომები არასპეციფიკურია. დაავადების საწყის ეტაპზე ვლინდება:

• დისკომფორტი მუცლის ზედა ნაწილში;
• უკიდურესი წყურვილი, ხშირი შარდვა და დიაბეტის სხვა ნიშნები;
• განავლის შესუსტება გათხევადებამდე, დეფეკაციის ხშირი სურვილი;
• მადის დაკარგვა;
  დაღლილობა.

სიმსივნე იზრდება და დაავადება პროგრესირებს, უფრო სერიოზული სიმპტომები ვითარდება:

• ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში;
• თვალების და კანის სკლერის გაყვითლება ნაღვლის გადინების დარღვევის გამო;
• გულისრევა (პერიოდული ღებინება);
• საჭმლის მომნელებელი დარღვევები საჭმლის მომნელებელი ფერმენტების წარმოების შემცირების გამო;
• სხეულის წონის დაკარგვა.

ადრეულ ეტაპზე პანკრეასის კიბო ავლენს სხვა დაავადებების მსგავს სიმპტომებს. მათ შორის: სისუსტე, ყაბზობა, ზოგადი სისუსტე და შებერილობა. დიაბეტის განვითარება ხშირად ფარავს დაავადებას. ზოგჯერ ადამიანს ეჭვი ეპარება კუჭის წყლულზე ან ნაღვლის ბუშტის დაავადებაზე. პანკრეასის კიბოს უფრო სპეციფიკური სიმპტომები განსხვავდება პანკრეასის სიმსივნის ადგილმდებარეობის მიხედვით.

პანკრეასის კიბოს ძირითადი სიმპტომებია ტკივილი და სიყვითლე. ისინი აღინიშნება პაციენტების 90%-ში. სიყვითლე ავთვისებიანი სიმსივნით პანკრეასის დაზიანების ნიშანია. როგორც წესი, სიყვითლეს თან ახლავს ღია ფერის განავალი, მუქი შარდი და ქავილი.

ტკივილი ყველაზე მტკივნეული სიმპტომია. ტკივილი შეიძლება ლოკალიზებული იყოს მუცლის უკანა ან ზედა მარცხენა კვადრატში.

პანკრეასის კიბოს სიმპტომია წონის დაკლება ნორმალური მადით. პანკრეასის ეგზოკრინული ფუნქციის დარღვევის გამო განავალთან ერთად გამოიყოფა ცხიმოვანი მჟავების და ნეიტრალური ცხიმების გაზრდილი რაოდენობა.

ღებინება და გულისრევა და მადის ნაკლებობა აღინიშნება პანკრეასის კიბოს შემთხვევების თითქმის ნახევარში. ეს გამოწვეულია კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის შეკუმშვით.

ქირურგიული ჩარევა არის დაავადების მკურნალობის მთავარი მეთოდი. პანკრეასის კიბოს ქიმიოთერაპია კი მნიშვნელოვნად ამცირებს ტკივილს.

პაკრეასის კიბოს რისკ-ფაქტორები

პანკრეასის კარცინომის შემთხვევების 30% დაკავშირებულია მოწევასთან. დადასტურებულია, რომ მოწევა აორმაგებს კიბოს განვითარების რისკს. ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება და დიეტაში ახალი ხილისა და ბოსტნეულის არასაკმარისი რაოდენობა ასევე მნიშვნელოვანი რისკ-ფაქტორებია – შემთხვევების 20%. რისკი 2-ჯერ იზრდება დიაბეტის მქონე ადამიანებში. მემკვიდრეობა შეადგენს ყველა შემთხვევის 5-10%-ს. დაავადება უფრო ხშირად ასოცირდება ისეთ მემკვიდრეობით მდგომარეობებთან, როგორიცაა: არაპოლიპოზური კოლორექტალური კიბო, ადენომატოზური პოლიპოზი, ჰიპელ-ლინდაუს სინდრომი და გარდნერის სინდრომი.
ქრონიკული პანკრეატიტი იწვევს პანკრეასის კიბოს შემთხვევათა 5%-ში.

პანკრეასის კიბოს მკურნალობა

პანკრეასის კიბოს მკურნალობა პირდაპირ დამოკიდებულია დაავადების სტადიაზე.

ქირურგია არის მთავარი მეთოდი პირველ ან მეორე ეტაპზე, რის შემდეგაც ნარჩენი ავთვისებიანი უჯრედების განადგურების მიზნით ინიშნება ქიმიოთერაპია.

ქიმიოთერაპია არის პირველი ნაბიჯი გრძელვადიანი მკურნალობის რეჟიმის მესამე ეტაპისთვის. თუ ქიმიოთერაპია ხელს უწყობს სიმსივნის გავრცელების შემცირებას, ტარდება ოპერაცია ჯირკვლის ამოღების მიზნით. პანკრეასთან ერთად შესაძლებელია თორმეტგოჯა ნაწლავის, წვრილი ნაწლავის ან კუჭის ნაწილის და სადინარებით ნაღვლის ბუშტის ამოღება.

თუ ქიმიოთერაპია წარუმატებელია და ოპერაცია შეუძლებლად ითვლება პაციენტს რადიაციული თერაპია ენიშნება.

მეოთხე სტადიაზე სიმსივნე ჩვეულებრივ არაოპერაციულია, ამიტომ პაციენტს უნიშნავენ მხოლოდ ქიმიოთერაპიას ავთვისებიანი უჯრედების ზრდის ტემპის შესამცირებლად და პაციენტის სიცოცხლის გახანგრძლივების მიზნით.
ნეიროენდოკრინული სიმსივნის მქონე პაციენტებს ოპერაცია უტარდებათ ნებისმიერ ეტაპზე, რის შემდეგაც ინიშნება ქიმიოთერაპიის კურსები.

პანკრეასის კიბოს პრევენცია

პანკრეასის სიმსივნის რისკის შესამცირებლად:

• უარი თქვით ალკოჰოლზე და მოწევაზე;
• მიირთვით ნაკლები წითელი ხორცი, შებოლილი საკვები, შემწვარი და ცხიმიანი საკვები, ასევე, უარი თქვით ხშირ სწრაფ კვებაზე;
• რეკომენდირებულია რეგულარული პროფილაქტიკური გამოკვლევები.

რეაბილიტაცია

ოპერაციის შემდეგ აღდგენა მნიშვნელოვანი ეტაპია პანკრეასის კიბოს მკურნალობაში, მათ შორის:

• ოპერაციის შემდეგ შევიწროებული ნაღვლის სადინარების გაფართოება, ანთების მკურნალობა;
• ტკივილგამაყუჩებელი თერაპია, სხეულის მტკივნეული გამრუდების აღმოფხვრა;
• ქირურგიული ნაკერების ფრთხილად მოვლა;
• დიეტა;
• ინსულინის, სხვა ჰორმონების და ფერმენტების რეგულარული მიღება;
• ფიზიოთერაპიული პროცედურები და ა.შ.

რადიკალური ქირურგიული ჩარევის შემდეგ პაციენტს სიცოცხლის ბოლომდე აუცილებელია ჰორმონების და ფერმენტების ჩანაცვლებითი თერაპია.