თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბო: მიზეზები, სიმპტომები, დიაგნოზი და მკურნალობის მეთოდები
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბო არის ონკოლოგიური სიმსივნე, რომელიც ლოკალიზებულია წვრილი ნაწლავის საწყის ნაწილში. თორმეტგოჯა ნაწლავი წვრილი ნაწლავის საწყისი სეგმენტია, მისი მთავარი ფუნქციაა კუჭიდან გამომავალი მჟავე გარემოს ტუტეში გადაქცევა, ფაქტობრივად, წვრილ ნაწლავში საჭმლის მონელებისთვის საჭმლის „მომზადება“.
თორმეტგოჯა ნაწლავი სტრუქტურულად შედგება დაღმავალი, ზედა, ჰორიზონტალური და აღმავალი მონაკვეთისგან. ავთვისებიანი ნეოპლაზმები ყველაზე ხშირად გვხვდება ორგანოს დაღმავალ ნაწილში. თორმეტგოჯა ნაწლავის სიმსივნე იშვიათად ვითარდება თავისთავად, რაც შეადგენს საჭმლის მომნელებელი სისტემის კიბოს ყველა შემთხვევის 1%-ზე ნაკლებს და სიმსივნე შეიძლება განვითარდეს სხვა კიბოს მეტასტაზების შედეგად.
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს შემთხვევების ყველაზე დიდი რაოდენობაა ეგზოკრინული კიბო და მისი ძირითადი ფორმა – ადენოკარცინომა. ნაკლებად ხშირად, ხდება ეგზოკრინული კიბოს არადიფერენცირებული ფორმა, რომელიც ჩვეულებრივ ლოკალიზებულია ნაწლავის პერიპაპილარულ ნაწილში.
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს სახეები
95%-მდე შემთხვევაში, თორმეტგოჯა ნაწლავის ავთვისებიანი ნეოპლაზმები არის ადენოკარცინომა, ეგზოფიტური სიმსივნე, რომელიც ვითარდება თორმეტგოჯა ნაწლავის ეპითელური უჯრედებიდან. დაავადება შედარებით ნელა პროგრესირებს, მაგრამ მკაფიო სიმპტომების არარსებობის გამო იშვიათად ვლინდება ადრეულ სტადიაზე.
ადენოკარცინომა არ არის მიდრეკილი მეტასტაზებისკენ, სიმსივნე იზრდება ორგანოში და გვიან ეტაპებზე შეიძლება გამოიწვიოს ნაწლავის გაუვალობა. ენდოფიტიურად მზარდი სიმსივნეები, ანუ ნეოპლაზმები, რომლებიც ღრმად იზრდებიან ორგანოში და სცილდებიან მის საზღვრებს, ვითარდება ნაკლებად ხშირად.
ადენოკარცინომის გარდა, არსებობს ნეიროენდოკრინული წარმოშობის ავთვისებიანი ნეოპლაზმები, რომლებიც შეადგენს თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს ყველა შემთხვევის დაახლოებით 5%-ს.
დაავადების კლასიფიკაცია – თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს სტადიები
ონკოლოგები განასხვავებენ თორმეტგოჯა ნაწლავში სიმსივნური პროცესის 4 სტადიას:
- სტადია-1: იგი ვლინდება მაშინ, როდესაც ავთვისებიანი სიმსივნე ლოკალიზებულია ლორწოვანი გარსის მიდამოში, სუბმუკოზურ შრეში უმნიშვნელო ზრდით. სიმსივნე არის მცირე ზომის, მკაფიო კონტურებით, მეტასტაზები არ არის გამოვლენილი;
- სტადია-2: სიმსივნე არ ვრცელდება თორმეტგოჯა ნაწლავის კედლის მიღმა. შესაძლოა იყოს მეტასტაზები უახლეს ლიმფურ კვანძში. სიმსივნე ვრცელდება კუნთების შრეზე, მაგრამ მეზობელ ორგანოებსა და სისტემებში შეჭრის გარეშე. შესაძლებელია ერთჯერადი მეტასტაზები რეგიონალურ ლიმფურ კვანძებში;
- სტადია-3: თორმეტგოჯა ნაწლავის სიმსივნე ვრცელდება მიმდებარე ქსოვილებსა და ორგანოებზე. სიმსივნის მნიშვნელოვანი ზრდა ნაწლავის მიღმა გავრცელებით. მეტასტაზები გამოვლენილია;
- სტადია-4: დიდი სიმსივნე, მეტასტაზები შორეულ ორგანოებსა და ლიმფურ კვანძებში. ეს ნიშნავს, რომ მეტასტაზები აღმოჩენილია ცალკეულ ორგანოებში, ყველაზე ხშირად ღვიძლში.
“TNM” კლასიფიკაციის მიხედვით, თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს სიმძიმე ფასდება სამი კრიტერიუმის საფუძველზე:
- T არის პირველადი სიმსივნე;
- T1 – სიმსივნური ფოკუსი იზრდება ლორწოვან გარსზე, იზრდება ნაწლავის შიგნით;
- T2 – დაზიანება ვრცელდება ნაწლავის კუნთოვან შრეზე;
- T3 – კიბო იზრდება ნაწლავის გარე კედელში;
- T4 – სიმსივნე ვრცელდება მიმდებარე ქსოვილებზე.
ლიმფური კვანძების დაზიანება:
- N0 – სიმსივნური უჯრედები ლიმფური კვანძების მიდამოში არ არის განსაზღვრული;
- N1 – ზიანდება ნაწლავების გვერდით მდებარე 1-2 ლიმფური კვანძი;
- N2 – სიმსივნური უჯრედები გამოვლინდა შორეულ ლიმფურ კვანძებში.
სიმსივნის მასშტაბის დასადგენად გამოიყენება M0 და M1 კლასიფიკაცია. ნულოვან სტადიაში არ არის შორეული მეტასტაზები.
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს სიმპტომები
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს ადრეული სტადიის დიაგნოსტიკა საკმაოდ რთულია, რადგან სიმპტომები მსუბუქია. ხშირად პაციენტები საკუთარ დიაგნოზს შემთხვევით იგებენ – რუტინული სამედიცინო გამოკვლევის, ექოსკოპიის ან გასტროსკოპიის დროს. ამ სტადიაზე პაციენტს ზოგჯერ შეიძლება განუვითარდეს ყრუ ტკივილი კუჭის მიდამოში ან მის ქვემოთ, რაც უფრო ძლიერია ღამით. ასეთი ტკივილი შეიძლება მოხდეს, თუ ადამიანი მშიერია.
სიმსივნე იზრდება, ნაღვლის ბუშტის ფუნქციონირება ირღვევა, რაც ართულებს საკვების წვრილ ნაწლავში ტრანსპორტირებას. პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს შემდეგი სიმპტომები:
- გულძმარვა, სიმძიმე კუჭში, გულისრევა;
- მტკივნეული ტკივილი ეპიგასტრიკულ რეგიონში, რომელიც ხდება თითქმის მუდმივი;
- ცუდი მადა და, შესაბამისად, წონის დაკლება.
*მსგავსი სიმპტომები შეიძლება ახასიათებდეს საჭმლის მომნელებელი სისტემის სხვა დაავადებებს.გარდა ამისა, თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოსთან არის სიმპტომური კომპლექსი, რომელიც ახასიათებს ორგანიზმში ავთვისებიანი პროცესების უმეტესობას. მისი ინტენსივობა დამოკიდებულია ნეოპლაზმის ზომაზე და მისი განვითარების სტადიაზე. ეს სიმპტომური კომპლექსი მოიცავს:
- უძილობა;
- სისუსტე;
- კანის სიფერმკრთალე ან სიყვითლე;
- მშრალი პირი;
- სხეულის ტემპერატურის მომატება სუბფებრილულ მნიშვნელობებამდე.
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს დიაგნოზი
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს დიაგნოზის დასადგენად ტარდება შემდეგი ტესტები:
- ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია, რომლის დროსაც შესაძლებელია ბიოფსიის ჩასატარებლად ბიომასალის აღება ზუსტი დიაგნოზის დასადგენად;
- კოლონოსკოპია ტარდება მსხვილი ნაწლავის დაავადებების დიფერენციალური დიაგნოსტიკის მიზნით;
- “MRI” ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია საშუალებას იძლევან შეფასდეს ნაღვლის ბუშტისა და პანკრეასის სადინარების მდგომარეობა;
- მუცლის ღრუს კომპიუტერული ტომოგრაფია ტარდება ნაწლავის გაუვალობის, სისხლდენის და სიმსივნური პროცესის მასშტაბის დასადგენად;
- “PET-CT” შესაძლებელს ხდის მეტასტაზების გამოვლენას სხეულის სხვა ორგანოებსა და სისტემებში, ასევე უფრო დეტალურად განისაზღვროს კიბოს პროცესის განვითარების ხარისხი;
- ლაბორატორიული კვლევა;
- სიმსივნური მარკერები CA19-9, CEA – სიმსივნური მარკერების იდენტიფიცირების ტესტი საშუალებას იძლევა მოხდეს ატიპიური უჯრედული სტრუქტურების ამოცნობა, ასევე შეფასდეს მკურნალობის შედეგები დროთა განმავლობაში.
თორმეტგოჯა ნაწლავის კიბოს მკურნალობა
მკურნალობის საუკეთესო შედეგებს აჩვენებს კომპლექსური თერაპია. ქირურგიული ოპერაციის დროს ხდება თავად დაზიანებული ორგანოს, კუჭის, პანკრეასის და ნაღვლის ბუშტის ნაწილის მოცილება, ასევე აუცილებელია რეგიონული ლიმფური კვანძების ამოღება. თუ დაავადება გამოვლინდა განვითარების ადრეულ ეტაპზე, შესაძლებელია ჩატარდეს უფრო მცირე ქირურგიული ჩარევა, რომლის დროსაც ხდება თორმეტგოჯა ნაწლავის მხოლოდ ნაწილის ამოღება.
რეციდივის რისკის შესამცირებლად, ოპერაციის შემდეგ, შეიძლება დაინიშნოს ქიმიოთერაპია ან სხივური თერაპია.