თირკმლის კიბო: გამომწვევი მიზეზები, სიმპტომები, დიაგნოზი და მკურნალობის მეთოდები.
რა არის თირკმლის კობო?
თირკმლის კიბო არის ავთვისებიანი სიმსივნე, რომელიც წარმოიქმნება თირკმლის უჯრედებიდან. სტატისტიკის მიხედვით, მამაკაცები ამ დაავადებით ორჯერ უფრო ხშირად იტანჯებიან, ვიდრე ქალები.
თირკმლის ფუნქცია
თირკმელები ფილტრავს სისხლს და ორგანიზმიდან გამოაქვს ჭარბი მინერალები, მარილები და წყალი. მათში ყოველდღიურად დაახლოებით 190 ლიტრი სისხლი გადის და საშუალოდ 2 ლიტრი შარდი გამოიყოფა. თირკმელების მნიშვნელოვანი ფუნქციებია აგრეთვე სისხლის მოცულობის, წყლის ბალანსის, უჯრედშორისი და უჯრედშიდა სითხის რეგულირება, შინაგანი გარემოს pH და ოსმოსური წნევის შენარჩუნება, მეტაბოლური ფუნქცია (ნახშირწყლების, ცილების და ლიპიდების მეტაბოლიზმის რეგულირება). გარდა ამისა, თირკმელები გამოიმუშავებენ ორგანიზმისთვის მნიშვნელოვან ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს და ჰორმონებს: ერითროპოეტინს, რენინს, უროკინაზას, კალციოტრიოლს, ბრადიკინინს და პროსტაგლანდინებს.
რა სახის თირკმლის სიმსივნე არსებობს?
ამჟამად, თირკმელების ყველა სიმსივნეს შორის, დაახლოებით 90-95% თირკმლის უჯრედოვანი კარცინომაა, რომელსაც ასევე ხშირად უწოდებენ თირკმლის ადენოკარცინომას, ჰიპერნეფრომას ან გამჭვირვალე უჯრედულ სიმსივნეს.
ძნელი სათქმელია, თუ რატომ ჩნდება თირკმლის კიბო, შეუძლებელია იმის თქმა, რატომ ჩნდება თირკმლის კიბო კონკრეტულ პაციენტში.
რატომ ჩნდება თირკმლის კიბო?
ამასთან დაკავშირებით, ანილინის საღებავების წარმოებაში წარმოქმნილ ზოგიერთ კანცეროგენს ადანაშაულებენ თირკმელების კანცეროგენულ ეფექტში. იგივე კანცეროგენები დაკავშირებულია შარდის ბუშტის კიბოსთან.
დაავადების გაზრდილი რისკი შეინიშნება პაციენტებში ჰიპელ-ლინდაუს დაავადებით, ცხენის თირკმლებით, პოლიკისტოზური დაავადებით და შეძენილი ცისტებით, რომლებსაც თან ახლავს სისხლში აზოტოვანი ნივთიერებების დონის მომატება (ურემია). ეს უკანასკნელი მდგომარეობა თირკმელების არასაკმარისი ფუნქციის შედეგია.
რა არის თირკმლის კიბოს სიმპტომები?
პაციენტები მიმართავენ ექიმს სამი სამი სიმპტომით: ჰემატურია, მუცლის მასა და ტკივილი. ჰემატურია ლათინურიდან სიტყვასიტყვით ითარგმნება როგორც “სისხლი შარდში”.
არსებობს მიკროჰემატურია და მაკროჰემატურია.
მიკროჰემატურიის დროს შარდში სისხლის ელემენტების დანახვა შესაძლებელია მხოლოდ მიკროსკოპის ქვეშ. ბუნებრივია, ეს კვლევა ლაბორატორიულად ტარდება. ასეთ დროს, შარდი ნორმალურ ფერად რჩება.
უხეში ჰემატურიის დროს სისხლის გამო შარდი ხდება წითელი. ყველაზე ხშირად, ჰემატურია ვლინდება სრული ჯანმრთელობის ფონზე, ხოლო, როგორც თირკმლის კიბოსთვის დამახასიათებელია, ყველაზე ხშირად ჰემატურიას არ ახლავს ტკივილი – ეს უფრო დამახასიათებელია თირკმლის კოლიკისთვის უროლითიაზით.
ჰემატურია გამოჩენის შემდეგ შეიძლება სწრაფად გაქრეს. უფრო მეტიც, ის შეიძლება განმეორდეს – რამდენიმე დღის, თვის და ზოგჯერ ერთი ან ორი წლის შემდეგ. სისხლდენა ხდება სიმსივნის ზრდის გამო, რომელიც ანადგურებს სისხლძარღვებით მდიდარ თირკმლის ქსოვილს. მათგან სისხლი იღვრება. სისხლი შეიძლება შედედდეს თრომებად, რამაც თავის მხრივ შეიძლება გამოიწვიოს თირკმლის კოლიკა, ისევე როგორც უროლიტიზის დროს.
სიმსივნე თანდათან იზრდება ზომაში, რაც იწვევს მეორე სიმპტომის – მუცლის ღრუში გარკვეული ნეოპლაზმის გაჩენას. თირკმელი სიმსივნესთან ერთად შეიძლება პალპაციით მოხდეს მუცლის ღრუს მეშვეობით. იშვიათი არაა, რომ გამხდარი პაციენტები ადრეულ სტადიაზე ამჩნევენ საკუთარ თირკმელს. ყველაზე ხშირად, მუცლის გამოკვლევისას თირკმლის გამოვლენის ფაქტი სიმსივნის ადრეულ სტადიაზე არ მიუთითებს.
მკურნალობის გარეშე თირკმლის სიმსივნე სცილდება თირკმლის კაფსულას და იზრდება მეზობელ სტრუქტურებში – ცხიმოვან ქსოვილში და სისხლძარღვებში. ნერვული დაბოლოებების შეკუმშვის შედეგად შეიძლება მოხდეს ტკივილი.
მხოლოდ 10-15%-ში ვლინდება ტკივილი თირკმლის კიბოს ადრეულ სდადიაზე და ფორმებში.
უმეტეს შემთხვევაში ტკივილი მიუთითებს გავრცელებულ სიმსივნეზე. სიმსივნე იზრდება მიმდებარე სისხლძარღვებში, რის შედეგადაც შეიძლება დაირღვეს ვენური სისხლის დინება მუცლის ღრუს მთავარ ვენურ ჭურჭელში.
მამაკაცებში ასეთმა დარღვევამ შეიძლება გამოიწვიოს “ვარიკოცელე” – სპერმის ტვინის ვენების გაფართოება.
ტკივილის გამომწვევი მიზეზი შეიძლება იყოს კიბოს მეტასტაზები – სხვა ორგანოებში იზრდება ახალი კერების აღმოჩენის რისკი. თირკმლის კიბო მეტასტაზები ვრცელდება თითქმის ყველა ორგანოსა და ქსოვილში. ყველაზე ხშირად მეტასტაზები გვხვდება ფილტვებში, ღვიძლში და ძვლებში.
ზოგჯერ თირკმლის კიბო შეიძლება გამოვლინდეს უჩვეულო სიმპტომებით.
სიმსივნეს შეუძლია წარმოქმნას ჰორმონები ან ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებები. შედეგად შეიძლება განვითარდეს სისხლში წითელი უჯრედების რაოდენობის მნიშვნელოვანი მატება, არტერიული წნევის მომატება, სისხლში კალციუმის დონის მნიშვნელოვანი მატება, ღვიძლის ფუნქციის დარღვევა და ა.შ.
როგორ ამოვიცნოთ თირკმლის კიბო?
რა თქმა უნდა, თირკმლის კიბოს დიაგნოსტიკა ეფუძნება პაციენტის ჩივილებს, ასევე გამოკვლევის მონაცემებს და ზოგადი კლინიკური კვლევის მეთოდებს, როგორიცაა: კლინიკური სისხლის ტესტი, კლინიკური შარდის ტესტი და ა.შ.
ამჟამად თირკმლის კიბოს ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკის ძირითადი მეთოდებია მუცლის ღრუს ორგანოების ულტრაბგერითი გამოკვლევა, “უროგრაფია”- თირკმელების რენტგენოლოგიური გამოკვლევა კონტრასტული საშუალებების გამოყენებით, რადიონუკლიდური სკანირება, ასევე კომპიუტერული ტომოგრაფია და მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია. ბოლო ორი მეთოდი შესაძლებელს ხდის ზუსტად განისაზღვროს თირკმლის სიმსივნის მასშტაბი. თირკმლის კიბოს ეჭვის მქონე პაციენტის გამოკვლევისას სავალდებულოა ფილტვების რენტგენის, ასევე მენჯის ძვლებისა და გულმკერდის რენტგენის გადაღება. ძვლის მეტასტაზურ დაზიანებაზე ეჭვის შემთხვევაში აუცილებელია რადიონუკლიდური ძვლის სკანირება, რაც შესაძლებელს ხდის მოხდეს ძვლებში მეტასტაზების არსებობის გარკვევა.
როგორია თირკმლის კიბოს პროგნოზი?
საწყის ეტაპზე რადიკალური ნეფრექტომიის შემდეგ პაციენტების ხუთწლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი 70-80%-ია.
თუ სიმსივნე გავლენას ახდენს ქვედა ღრუ ვენაზე, მაშინ ოპერაციის შემდეგ პაციენტების 40-50% გადარჩება 5 ან მეტი წლის განმავლობაში.
თუ თირკმლის ვენა არის ჩართული, ხუთწლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი 50-60%-ია.
თუ ამ პროცესში ჩართული იყო თირკმლის მიმდებარე ცხიმოვანი ქსოვილი, გადარჩენის მაჩვენებელი 70-80%-ია. რეგიონული ლიმფური კვანძების დაზიანების შემთხვევაში 5-წლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი 5-დან 20%-მდეა.
თუ სიმსივნე შემოიჭრა მეზობელ ორგანოებში ან აქვს შორეული მეტასტაზები, 5-წლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი არ არის 5%-ზე მეტი.
თირკმლის კიბოს მკურნალობა
თირკმლის კიბოს ძირითადი მკურნალობა ქირურგიაა.
ქირურგიული ჩარევა ხდება თითქმის ყველა შემთხვევაში, სადაც ეს შესაძლებელია. ოპერაციის დროს ხდება თირკმელის მოცილება, ასევე მის გარშემო არსებული ცხიმოვანი ქსოვილის და შარდსაწვეთის (რადიკალური ნეფრექტომია). ბოლო დროს, მკურნალობის მეთოდების დახვეწის კვალდაკვალ შემუშავებულია ორგანოების შემანარჩუნებელი ოპერაციები თირკმლის კიბოსთვის. თირკმლის შენარჩუნების ღონისძიებები ტარდება თირკმლის კიბოს ადრეულ სტადიაზე იმ შემთხვევებში, როდესაც პაციენტისთვის შეუძლებელია თირკმლის ამოღება. საუბარია იმ შემთხვევებზე, როცა დარჩენილი თირკმელი ვერ ახორციელებს ორგანიზმიდან მეტაბოლური პროდუქტების გამოდევნის ყველა ფუნქციას. ასეთი ოპერაციები გულისხმობს თირკმლის მხოლოდ ნაწილის ამოღებას. როგორც ბოლო დროინდელმა სამეცნიერო კვლევებმა აჩვენა, ასეთი ოპერაციების გრძელვადიანი შედეგები მცირედ განსხვავდება თირკმლის მოცილების ოპერაციებისგან (ნეფრექტომია). თუმცა, მკერდის შემანარჩუნებელი ოპერაციის შემდეგ არსებობს ადგილობრივი რეციდივის უფრო მაღალი რისკი ვიდრე თირკმლის შენარჩუნების დროს.
თირკმლის კიბოს მკურნალობა კვოტების მიხედვით. დახმარება კვოტის მოპოვებაში.
თირკმლის კიბოს ქირურგიული მკურნალობა და ვინჩის რობოტის გამოყენებით
არსებობს თანამედროვე ტექნოლოგია თირკმლის კიბოს ადრეული დიაგნოსტიკისა და ქირურგიული მკურნალობისთვის, მათ შორის ამ დაავადების ქირურგიული მკურნალობის ორგანოშემანარჩუნებელ მეთოდებს. თირკმელების კიბოს ორგანოების შემანარჩუნებელი ქირურგიული მკურნალობა ხელმისაწვდომი გახდა კიბოს ადრეული დიაგნოზით, როდესაც სიმსივნის ზომა არ აღემატება 4 სმ-ს. რობოტის დახმარებით ნაწილობრივი ნეფრექტომია ყველაზე ეფექტური მეთოდია თირკმლის კიბოს სამკურნალოდ.
და ვინჩის რობოტის უნიკალური შესაძლებლობების წყალობით, ქირურგს შეუძლია ძალიან ზუსტად ამოიღოს სიმსივნე ჯანსაღი ქსოვილის მინიმალური დაზიანებით. რობოტის დახმარებით ასეთი ოპერაციით, შესაძლებელია უზრუნველყოს მცირე რაოდენობით სისხლის დაკარგვა, პოსტოპერაციული გართულებების დაბალი ალბათობა, პაციენტის საავადმყოფოში ყოფნის პერიოდის შემცირება და მისი სწრაფი რეაბილიტაცია.